Nowy rząd Partii Pracy chce tchnąć nową energię w dwuletnie międzynarodowe wysiłki mające na celu powołanie specjalnego trybunału, który będzie uprawniony do osądzenia przywódców Rosji oskarżonych o zbrodnię agresji, powiedziała lord kanclerz Shabana Mahmood.
Dyskusje były utrudnione przez spory o to, który organ powinien powołać specjalny trybunał, a także obawy w USA, że jeśli jakaś organizacja uzyska uprawnienia do pozbawienia rosyjskich przywódców immunitetu chroniącego ich przed ściganiem w zagranicznym sądzie, zachodni przywódcy mogą w przyszłości stanąć w obliczu groźby podjęcia kroków prawnych.
Wielka Brytania jest jedną z głównych sił napędowych grupy 40 państw, które starają się znaleźć mechanizm umożliwiający pociągnięcie do odpowiedzialności trzech rosyjskich przywódców – Władimira Putina, premiera Michaiła Miszustina i ministra spraw zagranicznych Siergieja Ławrowa.
Mahmood powiedział Guardianowi, że konieczne jest podjęcie pilnych działań – nie tylko na froncie militarnym, ale także w sferze prawnej – w związku z tym, co wydarzyło się na Ukrainie.
„Chcemy wstrzyknąć trochę energii do procesu, ponieważ trwa on już zbyt długo” – powiedziała. „Chcemy to przepracować bardzo ostrożnie, ale w szybkim tempie, aby odkryć najlepszy mechanizm do przeprowadzenia specjalnego trybunału”.
Wypowiadała się w przededniu spotkania ministrów sprawiedliwości Rady Europy w Wilnie, na którym omawiane będą sposoby kontynuowania dyskusji na temat formatu międzynarodowego trybunału w stylu norymberskim, który może zapewnić globalną legitymację. Po raz pierwszy Partia Pracy w rządzie poruszyła kwestię postawienia Putina przed sądem za inwazję na Ukrainę.
Mahmood powiedziała, że jest świadoma silnego poparcia na Ukrainie i gdzie indziej dla idei, że Rada Europy powinna odegrać centralną rolę w ustanowieniu specjalnego trybunału. „Jako nowa administracja” – powiedziała – „wszystkie opcje są na stole”. Dodała, że nie ma żadnego osłabienia ukraińskiego entuzjazmu dla ustanowienia tego systemu odpowiedzialności.
Alicia Kearns, minister ds. zagranicznych w gabinecie cieni, powiedziała w tym tygodniu, że podczas kadencji Davida Camerona jako konserwatywnego ministra spraw zagranicznych, międzynarodowy konsensus skłaniał się ku „specjalnemu trybunałowi, który odbywałby się w państwie trzecim, ustanowionemu na mocy traktatu między Radą Europy a Ukrainą i wspieranemu przez szersze członkostwo poprzez głosowanie w Zgromadzeniu Ogólnym ONZ”. Wezwała do głosowania w tej sprawie w Zgromadzeniu Ogólnym ONZ pod koniec tego miesiąca,
Mahmood powiedział, że rząd chce znaleźć mechanizm, który „spełni wymagania, sprosta wyzwaniom prawnym i będzie skuteczny”, nie spowalniając przy tym procesu.
Dodała: „Jesteśmy bardzo oddani Radzie Europy i Europejskiej konwencji praw człowieka, a nigdy nie było to ważniejsze niż teraz ze względu na to, co dzieje się na Ukrainie”.
Sprawa specjalnego trybunału była najmocniej forsowana w Wielkiej Brytanii przez adwokata ds. praw człowieka Philippe Sands KC i byłego premiera Gordona Browna. Twierdzi się, że droga do specjalnego trybunału przez Radę Bezpieczeństwa ONZ jest zablokowana z powodu istnienia rosyjskiego weta, co czyni Radę Europy najlepszą alternatywą.
Międzynarodowy Trybunał Karny (MTK) nie jest w stanie sądzić zbrodni agresji, w przeciwieństwie do poszczególnych zbrodni wojennych, ponieważ ani Rosja, ani Ukraina nie ratyfikowały jeszcze w pełni statutu rzymskiego, na mocy którego powstał MTK. Chociaż MTK wydał nakazy aresztowania Putina za jego rolę w porwaniu ukraińskich dzieci oraz byłego ministra obrony Siergieja Szojgu za bombardowanie ukraińskiej infrastruktury elektroenergetycznej od października 2022 r. do marca 2023 r., twierdzi się, że nie może sądzić trzech kluczowych członków rosyjskiego kierownictwa, którzy kierowali inwazją na Ukrainę w lutym 2022 r.
Prokurator MTK, Karim Khan, rozmawiał w tym tygodniu z Mahmoodem. W przeszłości kwestionował wartość specjalnego trybunału, jeśli powielałby pracę MTK.
